Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στην Κλειτοριδεκτομή
Η 6η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί η Διεθνής Ημέρα Μηδενικής Ανοχής στην Κλειτοριδεκτομή.
Κάθε χρόνο, εκατομμύρια γυναίκες, κυρίως στις χώρες της Ασίας και της Δυτικής Αφρικής, αλλά και στην Ευρώπη, υφίστανται γενετήσιο ακρωτηριασμό (Female genital mutilation). Η κλειτοριδεκτομή συνιστά ένα από τα είδη του γενετήσιου ακρωτηριασμού, ο οποίος πραγματοποιείται είτε μέχρι την ηλικία των πέντε ετών, είτε μέχρι την εφηβεία, αλλά και κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μιας γυναίκας.
«Σήμερα που μιλάμε τουλάχιστον 8.000 γυναίκες υφίστανται ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων καθημερινά. Και σε αυτή τη στατιστική δεν βρίσκεται καν η Τουρκία, το Ιράν, οι Κούρδοι και οι Άραβες, γιατί κανείς δεν τολμά να μιλήσει!», έλεγε πριν το 2009 σε συνέντευξή της στον Γιάννη Ζουμπουλάκη η Γουόρις Ντίρι, το τοπ μόντελ από τη Σομαλία που σε ηλικία μόλις πέντε ετών υπέστη ακρωτηριασμό των γεννητικών της οργάνων, σύμφωνα με το έθιμο της τοπικής φυλής.
Μια δεκαετία μετά, οι γνώσεις που έχουμε για την κλειτοριδεκτομή είναι σαφώς περισσότερες από όσες περιέγραψε η –μετέπειτα πρέσβειρα του ΟΗΕ για το θέμα- Ντίρι, όμως η βάναυση πρακτική δεν περιορίζεται μόνο στις χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, όπου περισσότερες από 200 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή: σύμφωνα με νεότερα στοιχεία, δεκάδες χιλιάδες κορίτσια κινδυνεύουν με ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων και στην Ευρώπη, ανάμεσά τους, και σχεδόν 1.000 σε Ελλάδα και Κύπρο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η μορφή που έχει ο γενετήσιος ακρωτηριασμός μπορεί να ποικίλλει από χώρα σε χώρα καθώς και ανάμεσα σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και φυλές της ίδιας χώρας. Σε ορισμένες χώρες αφαιρείται ολικά ή μερικά μόνο η κλειτορίδα, σε άλλες παράλληλα αφαιρούνται και τα εσωτερικά χείλη του αιδοίου ενώ, κυρίως στις χώρες της Δυτικής Αφρικής, αφαιρούνται τα εσωτερικά χείλη και/ή τα εξωτερικά χείλη του αιδοίου, μαζί ή χωρίς αφαίρεση της κλειτορίδας και στη συνέχεια ράβονται μαζί τα εξωτερικά και τα εσωτερικά χείλη καλύπτοντας την ουρήθρα και τον κόλπο και αφήνοντας μόνο μια μικρή τρύπα για να φεύγουν τα ούρα.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) από έρευνα που διεξήχθη σε 10 κράτη – μέλη της ΕΕ, δεκάδες χιλιάδες κορίτσια πρώτης και δεύτερης γενιάς που ζουν στην ΕΕ και κατάγονται από χώρες στις οποίες εφαρμόζεται η κλειτοριδεκτομή κινδυνεύουν να την υποστούν. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα, ο αριθμός των κοριτσιών που κινδυνεύουν κυμαίνεται από 44.106 γυναίκες στη Γαλλία μέχρι 748 στην Ελλάδα και 132 στην Κύπρο.
Αν και τα επίπεδα κινδύνου έχουν παρουσιάσει μικρή πτώση από το 2011 στις πλείστες χώρες, εντούτοις στο Βέλγιο και τη Γαλλία ο αριθμός των κοριτσιών που κινδυνεύουν με ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων έχει αυξηθεί, διότι έχουν αυξηθεί στο μεταξύ οι αριθμοί των κοριτσιών δεύτερης γενιάς με καταγωγή από τις περιοχές όπου η κλειτοριδεκτομή ακόμη εφαρμόζεται. Στην Ελλάδα, από το 2011 ως το 2016 ο αριθμός των κοριτσιών που προέρχονται από χώρες όπου γίνεται ακόμη κλειτοριδεκτομή και οι οποίες ζήτησαν άσυλο αυξήθηκε από 10 σε 1.123.
Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως σε κοινοτικό επίπεδο, η πρακτική αυτή έχει αρχίσει να εγκαταλείπεται, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών και των νόμων που εισάγονται για την προαγωγή της κοινωνικής ένταξης των πληθυσμών αυτών. Για παράδειγμα, στην Κύπρο, γυναίκες και άνδρες από χώρες στις οποίες εφαρμόζεται η κλειτοριδεκτομή δήλωσαν ότι η στάση τους μεταβλήθηκε αφότου μετανάστευσαν στην Ευρώπη.
Για αυτό και το EIGE καλεί τις κυβερνήσεις να εφαρμόζουν διαδικασίες ασύλου λαμβάνοντας υπόψη την οπτική του φύλου, ακόμα και στο πλαίσιο της θέσπισης εσπευσμένων διαδικασιών για τις αφίξεις, ενώ οι εν λόγω διατάξεις μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που ταξιδεύουν στις χώρες προέλευσής τους προκειμένου να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων, ωστόσο, στην Κύπρο, για παράδειγμα, όταν βρίσκονται υπό διεθνή προστασία αυτό δεν μπορεί να γίνει κατορθωτό και έτσι προστατεύονται.
Σύμφωνα με την Εκτελεστική Διευθύντρια του Οργανισμού UN WOMEN Phumzile Mlambo-Ngcuka:
- η επιβλαβής πρακτική του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων αποτελεί την πλέον αποκρουστική μορφή βιασμού στο σώμα των κοριτσιών (ο ακρωτηριασμός συνήθως πραγματοποιείται πριν την ηλικία των πέντε ετών, ενώ στη συντριπτική πλειοψηφία πραγματοποιείται στην παιδική ηλικία και μέχρι τη συμπλήρωση των δεκαπέντε ετών)
- οι γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων είναι πολύ πιθανό να υποστούν αιμορραγία μετά τη γέννα σε ποσοστό 70% και δύο φορές πιθανό να πεθάνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού
- ο ακρωτηριασμός συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου του νεογνού κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη γέννα
- σήμερα το ένα πέμπτο των ακρωτηριασμών πραγματοποιείται από επαγγελματίες της υγείας (γιατροί και μαίες), ενώ σε ορισμένες χώρες το ποσοστό αγγίζει το 74%
- το περίβλημα της ιατρικής επίβλεψης δεν αποτελεί λύση για τη συγκεκριμένη επιβλαβή παραδοσιακή πρακτική
- 24 αφρικανικά κράτη έχουν νομοθεσία κατά του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων
- 20 βιομηχανικές χώρες με πληθυσμούς μεταναστών από περιοχές του πλανήτη όπου υιοθετείται αυτή η πρακτική, έχουν νομοθεσία κατά του ακρωτηριασμού
- εάν δεν υπάρξει διαρκής και συντονισμένη δράση της διεθνούς κοινότητας, έχει υπολογιστεί ότι τριάντα εκατομμύρια περισσότερα κορίτσια θα υποστούν ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων την επόμενη δεκαετία.
Πέρα από τις ψυχολογικές επιπτώσεις στη γυναίκα, η κλειτοριδεκτομή έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί αυξημένο άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, περιορισμό ή και απώλεια της ερωτικής διάθεσης, δυσπαρευνία (πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή), αλλά και προβλήματα στην κύηση και στον τοκετό, μέχρι και τον θάνατο του νεογνού ή της μητέρας στη διάρκεια της γέννας ή του κοριτσιού στη διάρκεια ή λίγο μετά την κλειτοριδεκτομή.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει κηρύξει μηδενική ανοχή έναντι της κλειτοριδεκτομής και ήδη μέσα από στοχευμένες δράσεις και διαφώτιση τα τελευταία χρόνια, η πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων έχει ποινικοποιηθεί σε πολλές περιοχές. Παρ’ όλα αυτά, υπολογίζεται πως μέχρι σήμερα 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες έχουν ήδη υποστεί κλειτοριδεκτομή και 3 εκατομμύρια κορίτσια κινδυνεύουν κάθε χρόνο να υποστούν.